ประวัติความเป็นมา

     โนรา หรือ มโนห์รา (เขียนเป็น มโนรา หรือ มโนราห์ ก็ได้) เป็นการละเล่นพื้นเมืองที่สืบ ทอดกันมานานและนิยมกันอย่างแพร่หลายใน ภาคใต้ เป็นการละเล่นที่มีทั้งการร้อง การรำ บางส่วนเล่นเป็นเรื่อง และบางโอกาสมีบางส่วน แสดงตามคติความเชื่อที่เป็นพิธีกรรมโนราเป็นศิลปะพื้นเมืองภาคใต้เรียกว่า โนรา แต่ คำว่า มโนราห์ หรือ มโนห์รา นั้น เป็นคำที่เกิด ขึ้นมาเมื่อสมัยกรุงศรีอยุธยา โดยการนำเอา เรื่อง พระสุธน-มโนราห์ มาแสดงเป็นละครชาตรี จึงมีคำเรียกว่า มโนราห์

      เรื่องมีอยู่ว่า  นางมโนราห์เป็น ธิดาองค์เล็กของท้าวทุมราชผู้เป็นพระยากินนร นางมีพี่อีกหกองค์ล้วนมีหน้าตางดงามมาก มีปีกและหางที่สามารถถอดออกได้ เมื่อใส่ปีกใส่หางแล้ว ก็สามารถบินได้เหมือนนก นางมโนราห์และพี่น้องทั้งหกได้ไปเล่นน้ำที่สระอโนดาต พรานบุญวางแผนจับตัวนางไปถวายพระสุธน โอรสแห่งเมือง ปัญจาลนคร โดยใช้บ่วงนาคบาศจากท้าวชมพูจิตพญานาคราช 

นางมโมราห์และพี่สาวทั้งหก

      พรานบุญนำนางมโนราห์ไปถวายแค่พระสุธน พระสุธนเห็นเข้าก็เกิดหลงรักนาง และได้อภิเษกกัน  พระบิดาของพระสุธนได้สุบินและให้ปุโรหิตทำนาย ปุโรหิตซึ่งมีความเคียดแค้นต่อพระสุธนจึงได้ทำนายว่าจะเกิดภับพิบัติครั้งใหญ่ ให้นำนางมโนราห์ไปบูชายัญ ซึ่งท้าวอาทิตยวงศ์ได้ยินยอมตามนั้น  นางมโนราห์ได้ทูลขอปีกขอหางคืนเพื่อเป็นการรำถวายเป็นครั้งสุดท้ายก่อนถูกบูชายัญหน้ากองไฟก่อนจะตาย นางก็ร่ายรำได้สักพักก็บินหนีไป 

นางมโนราห์รำถวายครั้งสุดท้ายก่อนบูชายัญ

      นางได้เจอพระฤาษีและฝากความถึงพระสุธนว่า ไม่ต้องตามนางไป เพราะมีภยันอันตรายมากมาย และได้ฝากภูษาและธำมรงค์ให้พระสุธน พระสุธนกลับจากสงครามไม่เจอนางมโนราห์ก็มีความโกรธแค้นและสอบสวนและได้ลงโทษปุโรหิต และพระองค์ก้ออกติดตามหานางมโนราห์ พระสุธนได้มาเจอกับพระฤาษี ๆ จึงหาทางช่วยหาทางไปพบนางมโนราห์

      

      เมื่อพระสุธนมาถึงสระน้ำอโนดาต ได้แอบเอาพระธำมรงค์ใส่ลงในคณโฑของนางกินรีนางหนึ่ง ซึ่งนางกินรีได้นำน้ำนั้นไปสรงให้นางมโนราห์ พระธำมรงค์ได้ตกลงมาทีนางพอดี นางก็รู้ว่าพระสุธนมาหานางแล้ว นางจึงได้แจ้งแก่พระมารดา แต่พระบิดาต้องการทราบว่าพระสุธนมีความรักจริงต่อนางหรือไม่ จึงเรียกลูกทั้งหมดมาให้พระสุธนเลือกว่าคนไหนคือนางมโนราห์ เพราะหน้าตาแต่ละคนนั้นละม้ายคล้ายคลึงกัน ร้อนถึงองค์อินทร์ ต้องแปลงกายมาเป็นแมลงวันทอง จับที่ผมของนางมโนราห์ ทำให้พระสุธนรู้ว่านางคนนั้นคือนางมโนราห์ชายาของตน เมื่อพระสุธนเลือกนางมโนราห์ได้ถูกต้องก็ได้อภิเษกและอยู่ด้วยกันอย่างมีความสุข

      

พระสุธนและนางมโนราห์

      ส่วนกำเนิดของโนรานั้น สันนิษฐานกันว่าได้รับอิทธิพลจากการ ร่ายรำของอินเดียโบราณก่อนสมัยศรีวิชัย ที่มา จากพ่อค้าชาวอินเดีย สังเกตได้จากเครื่องดนตรีที่ เรียกว่า เบ็ญจสังคีตซึ่งประกอบโหม่งฉิ่ง ทับ กลอง ปี่ ใน ซึ่งเป็นเครื่องดนตรีโนรา และท่ารำของโนรา อีกหลายท่าที่ละม้ายคล้ายคลึงกับการร่ายรำของ ทางอินเดีย และเริ่มมีโนราเป็นกิจลักษณะขึ้นเมื่อ ประมาณปี พุทธศักราชที่ ๑๘๒๐ ซึ่งตรงกับสมัยสุโขทัยตอนต้น